Thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm
 

Mặc chê khen


Thị phi chẳng quản, mặc chê khen
Ngu dại chan chan, tính đã quen
Cảnh cũ điền viên, tìm chốn cũ
Khách nhàn sơn dã, dưỡng thân quèn
Nhà thông, đường trúc (1), lòng hằng mến
Cửa mận tường đào (2). bước ngại chen
Thế sự tuần hoàn, hay đắp đổi
Từng xem thua được, một hai phen.

Chú giải:
(1) Từ chữ tùng trúc: chỉ cảnh ẩn dật
(2) Từ chữ đào lý công môn: chỉ nơi quyền quý

Thói đời


Thế gian biến đổi vũng nên đồi
Mặn nhạt, chua cay lẫn ngọt bùi
Còn bạc, còn tiền còn đệ tử
Hết cơm, hết rượu hết ông tôi
Xưa nay đều trọng người chân thực
Ai nấy nào ưa kẻ đãi bôi
Ở thế mới hay người bạc ác
Giàu thì tìm đến khó tìm lui.

Thói đời II


Vụng khéo nào ai chẳng có nghề
Khó khăn phải lụy đến thê nhi
Ðược thời, thân thích chen chân đến
Thất thế, hương lân ngảnh mặt đi
Thớt có hôi tanh, ruồi muỗi đậu
Sanh không mật mỡ, kiến bò chỉ
Ðời nay những trọng người nhiều của
Bằng đến tay không, mấy kẻ vì.

Tự thán



Gần son thì đỏ, mực thì đen
Sáng biết nhờ ơn thửa bóng đèn
Ăn uống miễn theo nơi phép tắc
Tới lui cho biết lẽ kinh quyền
Chăng nên mặc thế người lành dữ
Giáo giở thây ai thói đảo điên
Ở thế, có khôn thời có khó
Chữ rằng: vô sự tiểu thần tiên.

Vô sự là hơn

Hễ kẻ trêu người, kẻ phải lo
Chẳng bằng vô sự ngáy o o
Tay kia khéo nắm, còn hơn mở
Miệng nọ hay cười, có lúc ho
Có thuở được thời, mèo đuổi chuột
Ðến khi thất thế kiến tha bò
Ðược thua sau mới ăn năn lại
Vô sự thường hơn có sự ru.

Chớ cậy rằng hơn


Làm người hay một, hóa hay hai
Chớ cậy rằng khôn, chớ cậy tài
Trực tiết cho bền bằng sắt đá
Ði đường ngẫm hết chốn chông gai
Ở thế khá yêu là của khá
Ra đường ai dễ kém gì ai
Miệng đời tựa mật mùi càng ngọt
Ðạo thánh bằng tơ mối hãy dài.

Có phúc có phần


Trời sinh, trời ắt đã dành phần
Tu hãy cho hiền, dạ có nhân
Khó chớ oán thân, thân mới nhẹ
Giàu mà yêu chúng, chúng càng gần
Bạo hung chỉn đã gươm mài đá
Phúc đức rành hay cỏ đượm xuân
Chớ có hại nhân mà ích kỷ
Giấu người, khôn giấu được linh thần.

Cảnh nhàn...


Một mai, một cuốc, một cần câu
Thơ thẩn dầu ai vui thú nào
Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn, người đến chỗ lao xao
Thu ăn măng trúc, đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao
Rượu đến gốc cây, ta sẽ nhắp
Nhìn xem phú quí, tựa chiêm bao.